Τον Νοέμβριο του 2022, παραδόθηκε στο κοινό για δοκιμαστική χρήση, η εφαρμογή με την ονομασία Chat GPT . Μέσα σε πέντε μέρες, ένα εκατομμύριο χρήστες θέλησαν να τη δοκιμάσουν, ενώ δύο μήνες μετά, ο αριθμός των χρηστών της είχε εκτοξευτεί στα εκατό εκατομμύρια . Στο άρθρο διερευνάται ο τρόπος πρόσληψης της εφαρμογής αυτής από τα ΜΜΕ, καθώς και η στάση του κοινού απέναντί της, με αφορμή τη διαδικτυακή εκπομπή με τίτλο «Πήραμε από την Α.Ι. τρομακτική απάντηση...» του καναλιού Unboxholics, η οποία ανέβηκε στο you Tube στις 28 Φεβρουαρίου 2023

Η εκπομπή

Ο τίτλος της εκπομπής προϊδεάζει για το περιεχόμενό της, αφού υποδηλώνει ότι κάτι τρομαχτικό πρόκειται να αποκαλυφθεί. Προκειμένου να ενισχυθεί αυτή η εντύπωση, χρησιμοποιούνται οπτικοακουστικά μέσα, όπως αγχώδης μουσική, σκοτεινό φόντο, έμφαση σε κάποιες φράσεις που μεγαλώνουν στην οθόνη, ενώ η σιωπή των παρουσιαστών σε επιλεγμένα σημεία, αυξάνει την ένταση μιας υποβόσκουσας απειλής.

Οι παρουσιαστές απευθύνουν στο chat κάποιες ερωτήσεις, με σκοπό να αποκαλύψουν στους τηλεθεατές τις δυνατότητές του. Οι ερωτήσεις παρουσιάζουν μία κλιμάκωση, από τις πιο απλές στις πιο σύνθετες. Αρχικά αναθέτουν στο Chat να γράψει ένα ποίημα. Στη συνέχεια, του απευθύνουν κάποια ηθικά διλλήματα, με σκοπό να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποιος κώδικας δεοντολογίας, ο οποίος να διέπει τη συμπεριφορά του. Στο τέλος του κάνουν το ερώτημα αν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει βία εναντίον των ανθρώπων, σε περίπτωση που θα απειλούνταν η ύπαρξη των ρομπότ. Η απάντηση είναι θετική και στο σημείο αυτό τελειώνει η εκπομπή.

Οι παρουσιαστές έχουν ως στόχο, αφενός να διεγείρουν το γνωστικό ενδιαφέρον του κοινού και αφετέρου να προκαλέσουν το συναίσθημα του φόβου, αφήνοντας να εννοηθεί μία μελλοντική απειλή. Παράλληλα οι ερωτήσεις έχουν επιλεγεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να δοθούν οι απαντήσεις εκείνες, οι οποίες θα συνεισφέρουν στο να δημιουργηθεί ένα απειλητικό κλίμα. Δεν γίνεται καμία αναφορά στις πιθανές θετικές χρήσεις της εφαρμογής και έτσι πραγματοποιείται η αντικειμενικοποίηση του ζητήματος, αφού υπερτονίζεται μία πτυχή των επιπτώσεων της εφαρμογής, εις βάρος όλων των υπολοίπων. Σύμφωνα με τη θεωρία του Moscovici[1], μετά την αντικειμενικοποίηση, ακολουθεί συνήθως η αγκύρωση του, η οποία όπως θα φανεί στην επόμενη ενότητα, μέσα από τα σχόλια των τηλεθεατών, φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί.

Τα σχόλια του κοινού

Η απήχηση στο κοινό είναι εξαιρετικά μεγάλη, αν ληφθεί υπόψη ο αριθμός των προβολών (451.000 μέσα σε έναν μήνα) και ο αριθμός των σχολίων (1.847).Εξαρχής γίνεται φανερό ότι το κοινό θεώρησε το πείραμα ανησυχητικό, ενώ οι περισσότεροι χαρακτήρισαν την τελευταία φράση ανατριχιαστική. Πολλοί λίγοι είναι αυτοί που είδαν το θέμα με χαλαρή διάθεση, ενώ ακόμα λιγότεροι είναι όσοι αναγνώρισαν ότι μπορεί να υπάρχουν και θετικές χρήσεις της εφαρμογής. Στην συντριπτική πλειοψηφία, η ανησυχία δεν αφορά στις επιπτώσεις της Τ.Ν. σε ένα γενικότερο πλαίσιο, αλλά σε μία ενδεχόμενη μελλοντική εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους από τα ρομπότ. Φαίνεται ότι έχει ήδη πραγματοποιηθεί η αγκύρωση του ζητήματος σε πανάρχαιες και διαχρονικές εσχατολογικές και θρησκευτικές αντιλήψεις για το τέλος του κόσμου και ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι τέτοιες αντιλήψεις υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις λαϊκές παραδόσεις. Το γεγονός εξάλλου ότι η επιστήμη σήμερα από πολλούς αντιμετωπίζεται με όρους υπερφυσικούς ή ακόμα και θρησκευτικούς[2], κάνει πιο έντονες αυτές τις ανησυχίες.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η στάση του κοινού απέναντι στην Τ.Ν. δεν οφείλεται σε γνωστικό κενό, αλλά αντιθέτως υπάρχουν ήδη καλά εδραιωμένα νοητικά μοντέλα και γνωστικές προκαταλήψεις και μάλιστα σε συλλογικό επίπεδο. Το γεγονός ότι η ύπαρξη των ρομπότ εκλαμβάνεται ως απειλή για την ανθρωπότητα, δείχνει -πέραν των άλλων-μία έλλειψη εμπιστοσύνης ως προς την τεχνοεπιστήμη, η οποία εντείνεται, αν ληφθεί υπόψη η ιδιαίτερα πολύπλοκη φύση του ζητήματος. Η ταχύτατη διαδικτυακή μετάδοση των πληροφοριών στον χώρο της επιστήμης, συνέβαλε στο να μην ενταχθεί το ζήτημα του τρόπου χρήσης της Τ.Ν. στην κανονική τροχιά της επικοινωνίας της Επιστήμης προς τον δημόσιο χώρο[3]. Επιπλέον το ζήτημα περιπλέκεται, επειδή εμπλέκονται πολλοί επιστημονικοί κλάδοι, και αφορά πολλές –αν όχι όλες- τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, ενώ οι επιπτώσεις από τη γενικευμένη χρήση της, θα χρειαστεί ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα για να γίνουν αντιληπτές. Έτσι έχουν παραλειφθεί τα πεδία τόσο της εδραίωσης σε διεπιστημονικό πλαίσιο, όσο και αυτό της εκπαίδευσης. Αυτή η παράλειψη όμως δίνει χώρο για πολλές διαφωνίες και έντονες ανησυχίες που διατυπώνονται από πολλούς επιστήμονες διαφόρων κλάδων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό[4].

Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην αρνητική αυτή στάση είναι εμπειρίες προηγούμενων ετών, η προβολή από τα ΜΜΕ αλλά και τον κινηματογράφο, που για κερδοσκοπικούς λόγους ασχολούνται ιδιαίτερα με τις κινδυνολογίες, το γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο της κοινωνίας του ρίσκου, όπως χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη κοινωνία οι κοινωνιολόγοι Anthony Giddens και Ulrich Beck[5], ενώ το γεγονός ότι η απειλή θεωρείται τεχνητή, μη οικειοθελής, δυνητικά θανατηφόρα, μη ελεγχόμενη, ανοίκεια, άδικη και ανήθικη, αυξάνει την ένταση του φόβου[6].

[1] Λ. Αρνέλλου, και Κ. Δημόπουλου, Επικοινωνία της Επιστήμης. Οδηγός Μελέτης (Πάτρα: 2021) 91.

[2] Όπ.,93.

[3] Λ. Αρνέλλου, και Κ. Δημόπουλου, Επικοινωνία της Επιστήμης, 65-68.

[4] Στην Ελλάδα πολλές ανησυχίες έχει εκφράσει ο γνωστός καθηγητής Πληροφορικής στο ΑΠΘ Πήτας Ιωάννης, τόσο σε διαλέξεις του, όσο και στο ογκώδες βιβλίο του Artificial Intelligence and Sociaty (Θεσσαλονίκη,2022).

[5] Λ. Αρνέλλου, και Κ. Δημόπουλου, Επικοινωνία της Επιστήμης, 102.

[6] Οπ., 109.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Αρνέλλου Λ., και Δημόπουλου Κ., Επικοινωνία της Επιστήμης. Οδηγός Μελέτης (Πάτρα: 2021)

Milmo D., ChatGPT reaches 100 million users two months after launch, The Guardian [on line],2 February 2023, στον διαδικτυακό τόπο: https://web.archive.org/web/20230203051356/https://www.theguardian.com/technology/2023/feb/02/chatgpt-100-million-users-open-ai-fastest-growing-app, (ημερομηνία ανάκτησης: 24-4-2022).

Roose K., The Brilliance and Weirdness of ChatGPT, The New York Times [on line], 5 December 2022, στον διαδικτυακό τόπο: https://www.nytimes.com/2022/12/05/technology/chatgpt-ai-twitter.html (ημερομηνία ανάκτησης: 24-4-2022).

Unboxholics, Πήραμε την τρομαχτική απάντηση…,28-2-2023, στον διαδικτυακό τόπο: https://www.youtube.com/watch?v=0UW5AncU5e8(ημερομηνία ανάκτησης: 24-4-2022).